Czy obraźliwa uwaga napisana na profilu salonu fryzjerskiego może skończyć się sprawą w sądzie? Tak, prawo często stoi po stronie osób, firm czy organizacji, które dotknęło zniesławienie w internecie, czyli pomówienie. Co to oznacza z punktu widzenia Kodeksu karnego? Jaka jest kara za obrażanie kogoś na Instagramie czy Facebooku? Odpowiadamy na Wasze pytania.
Pomówienie – paragraf, na który możesz się powołać
Zniesławienie, inaczej pomówienie, to przestępstwo – przepisów, które wskazują przesłanki potrzebne do zaistnienia zniesławienia i grożących za nie kar należy więc szukać w Kodeksie karnym. Zniesławienie niepubliczne i zniesławienie w internecie należy jednak rozpatrywać osobno, bo polskie prawo przewiduje za nie inny wymiar kary. Co więc grozi za oczernianie drugiej osoby? Przepisy w art. 212. § 1. Kk. wskazują:
Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
W skrócie:
- zniesławiona może być osoba, grupa osób, instytucja, firma lub organizacja bez osobowości prawnej;
- zniesławić można, piętnując postępowanie (X coś robi) lub właściwości (X jest jakiś);
- zniesławienie skutkuje lub naraża (osobę, firmę, organizację itp.) na poniżenie w opinii publicznej lub utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności;
- karą za zniesławienie niepubliczne jest grzywna lub ograniczenie wolności.
Powyższy wymiar kary odnosi się do przestępstwa zniesławienia poza mediami, czyli np. słownie – pomówieniem będzie np. niesłuszne oskarżenie kogoś o oszustwo w obecności innych ludzi.
Sprawa wygląda nieco inaczej, jeśli dochodzi do obrażania kogoś w internecie. Publiczne zniesławienie jest karane surowiej.
Zniesławienie w internecie za pomocą środków masowego komunikowania
Wspomniany wyżej art. 212. nie kończy się na jednym paragrafie. Dalej czytamy, że:
Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Oznacza to, że obrażanie kogoś na Facebooku, Instagramie, Twitterze, w wizytówce Google, ale też w innych mediach – czasopismach czy telewizji – może się skończyć się wymierzeniem kary pozbawienia wolności. Jest to oczywiście najsurowszy z możliwych scenariuszy, ale nawet jeśli wyrok będzie dużo łagodniejszy, to informacja o winie i tak pojawi się w kartotece karnej sprawcy przestępstwa zniesławienia.
Zniesławienie w internecie – przykłady
Przestępstwo zniesławienia dotyka coraz więcej osób, bo rola środków masowego przekazywania treści w kształtowaniu opinii publicznej nieustannie się zwiększa. Wobec tego o posądzenie o zniesławienie w internecie nietrudno. Obrażanie kogoś w social mediach dotyka nie tylko osób publicznych, takich jak politycy czy celebryci – to może spotkać każdego z nas.
Wyobraź sobie, że niezadowolony z usługi mechanika samochodowego klient postanawia poinformować internautów o tym, jak fatalny jest to zakład i jacy niekompetentni ludzie w nim pracują – wszystko w formie niekulturalnego oszczerstwa w opiniach Google, które rzutuje na renomę, zyski i zaufanie do mechanika. Czy takie zachowanie jest przestępstwem?
Kiedy ma miejsce przestępstwo zniesławienia?
Wróćmy do przykładu z mechanikiem samochodowym. Załóżmy, że warsztat faktycznie zasługuje na negatywną opinię – pracownik nie wykonał dobrze swoich zadań i samochód nadal szwankuje z jego winy. Internetowa opinia jest więc zgodna z prawdą. Czy zniesławienie nadal jest przestępstwem, jeśli stawiane zarzuty są adekwatne do rzeczywistości? To zależy od formy oszczerstwa. W art. 213 § 1 kk. czytamy:
Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy.
W tym paragrafie chodzi o pomówienie niepubliczne, więc nie za pośrednictwem social mediów, tylko np. w zamkniętym gronie osób. Jeśli adresat pomówienia i tak złoży pozew o zniesławienie (czyli pozew o ochronę dóbr osobistych) lub akt oskarżenia, to autor pomówienia będzie musiał udowodnić, że jego oszczerstwa dotyczą faktów. Jeśli będą prawdziwe tylko w jego przekonaniu, to sprawa o zniesławienie nadal może zakończyć się wyrokiem.
Co innego, jeśli zniesławienie miało miejsce w środkach masowego komunikowania:
Zgodnie z art. 213 § 2 kk nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:
- dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
- służący obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 § 2 Kk.).
Oznacza to, że jeśli pomówienie podane do publicznej wiadomości nie dotyczy osoby pełniącej funkcję publiczną, ani nie służy obronie społecznie uzasadnionego interesu, to nawet prawdziwe zarzuty mogą być uznane przez sąd za przestępstwo.
Art. 213 kk wskazuje również, że jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.
Proces o zniesławienie – czy warto walczyć o wyrok skazujący?
Przestępstwo zniesławienia ścigane jest z oskarżenia prywatnego. Gdzie zgłosić zniesławienie w internecie? Najpierw zrób zrzut ekranu krzywdzącego komunikatu i udaj się do prawnika. Adwokat przedstawi Ci Twoje możliwości i możliwe scenariusze procesu oraz napisze dla Ciebie prywatny akt oskarżenia. Jeśli natomiast chcesz rozwiązywać problem na gruncie prawa cywilnego, możesz wnieść pozew o ochronę dóbr osobistych.
Jeśli zniesławienie w internecie nadszarpnęło Twój wizerunek, to warto walczyć o wyrok skazujący – na Twój wniosek orzeczenie wydane w sprawie może być podane do publicznej wiadomości, co może pomóc Ci odbudować stracone zaufanie np. wśród Twoich kontrahentów czy klientów. Poza tym jeśli złożysz prywatny akt oskarżenia, to sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego (art. 212 § 3 Kk).
Zniesławienie a znieważenie – różnice
Oprócz pomówienia kara pozbawienia wolności grozi również za znieważenie w internecie. Znieważyć można kogoś bezpośrednio lub z zamiarem, żeby zniewaga do danej osoby dotarła. Od zniesławienia różni się po pierwsze tym, że może dotyczyć tylko osoby fizycznej. Polega na zachowaniu, które uwłacza jej godności. Przykłady zniewagi to poniżenie, okazanie pogardy, ale też oplucie, nieprzyzwoite propozycje czy gesty.
Tak jak w przypadku zniesławienia zniewaga w środkach masowego przekazu jest surowiej karana – grozi za nią pozbawienie wolności.
FAQ:
1. Zniesławienie – co to jest?
Zniesławienie to przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego. Zniesławić (pomówić) kogoś to narazić go na poniżenie w opinii publicznej lub utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.
2. Co grozi za zniesławienie w internecie?
Jeśli zachowanie sprawcy przestępstwa można uznać za zniesławienie za pomocą środków masowego komunikowania, to grozi mu kara ograniczenia lub pozbawienia wolności albo kara grzywny.
3. Jaka jest wysokość grzywny za znieważenie lub zniesławienie?
Wysokość grzywny ustala sąd indywidualnie, biorąc pod uwagę uwarunkowania finansowe skazanego oraz jego sytuację życiową.
