Skutki procesowe zrzeczenia się roszczenia przez powoda
Zrzeczenie się roszczenia jest instytucją prawa procesowego. W toku procesu powód, który wystąpił z żądaniem zapłaty może złożyć do Sądu oświadczenie o tym, że zaniechał dochodzenia swoich praw. Najczęściej zrzeczenie się roszczenia jest składane jednocześnie wraz z cofnięciem pozwu. Takie oświadczenia z punktu widzenia pozwanego należy ocenić jako korzystne, bowiem uniemożliwiają stronie występującej z pozwem ponowne wytoczenie powództwa przeciwko tej samej osobie. W przypadku, gdy powód zrzeka się roszczenia oznacza to, iż rezygnuje z jego dochodzenia, co z kolei uprawnia pozwanego do podniesienia w kolejnym ewentualnym procesie zarzutu zrzeczenia się roszczenia przez stronę przeciwną. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 1 lutego 2018 r., sygn. akt III SO 6/16, zrzekając się roszczenia procesowego, powód rezygnuje ze zbadania jego zasadności w tym samym stanie faktycznym i wobec tego samego pozwanego. W razie ponownego wytoczenia powództwa o to samo roszczenie i przeciwko temu samemu dłużnikowi (pozwanemu), sąd powinien wydać wyrok oddalający powództwo, jeżeli dłużnik powoła się na wcześniejsze cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez powoda w poprzednim procesie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2015 r., I CSK 789/14, LEX nr 1816550). Wówczas cofnięcie powództwa ze zrzeczeniem się roszczenia stanowi negatywną przesłankę procesową do ponownego wniesienia powództwa o to samo roszczenie. Oświadczenie woli powoda o zaniechaniu dochodzenia roszczeń może wynikać z różnorakich powodów. Najczęściej jest to spowodowane brakami dowodowymi, które uniemożliwiają prawidłowe ustalenie długu zarówno co do zasady jak i co do wysokości.
Należy pamiętać, że zrzeczenie się roszczenia podlega kontroli ze strony Sądu. Zgodnie z treścią art. 203 § 4 k.p.c. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Powód ma możliwość cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia do chwili wydania wyroku. W takiej sytuacji pozew nie wywołuje żadnych skutków, a pozwany który poniósł koszty pomocy prawnej przez profesjonalnego pełnomocnika może żądać od strony powodowej zasądzenia ich zwrotu. Jeżeli jednak pozwany spłacił roszczenie w trakcie postępowania i ta okoliczność jest przyczyną cofnięcia pozwu przez powoda, wówczas pozwanemu nie przysługuje roszczenia o zwrot kosztów procesu, bowiem na chwilę wytoczenia powództwa żądanie powoda było zasadne.
apl. adw. Marcin Śpiewak, Kancelaria Adwokacka Szantar i Wspólnicy; biuro@szantar.pl