Blog

Zgodnie z treścią art. 825 k.c. przez umowę przechowania przechowawca
zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na
przechowanie.

Strony umowy

Stroną tej umowy jest przechowawca, będący depozytariuszem oraz składający
zwany deponentem, który oddaje rzecz na przechowanie. Przechowawca zobowiązany
jest do opieki nad rzeczą, spoczywa na nim obowiązek pieczy. Niemożliwe jest
więc zawarcie takiej umowy przechowania, w której depozytariusz nie będzie
zobowiązany do sprawowania pieczy nad rzeczą. Składający mimo oddania rzeczy,
może nią swobodnie rozporządzać, nie traci do niej praw. Na przechowawcy ciąży
obowiązek zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym. W przypadku gdy dojdzie
do uszkodzenia rzeczy w trakcie obowiązywania umowy, oddający rzecz na
przechowanie może żądać od depozytariusza zapłaty stosownego odszkodowania.
Warto zaznaczyć, że roszczenie będzie przysługiwać oddającemu rzecz na
przechowanie, choć wcale nie musi być on właścicielem tej rzeczy.

Obowiązki przechowawcy

Depozytariusz ma obowiązek przechowywać rzecz w taki sposób, w jaki zostało to
uzgodnione między stronami. Jeżeli strony tego nie określiły sposobu
przechowania, wówczas należy przechowywać rzecz w taki sposób, jaki wynika z
właściwości przechowywanej rzeczy, a także z okoliczności. Należy mieć na
uwadze charakter rzeczy, a zatem choćby jej rozmiar, ale również okoliczności
natury faktycznej jak choćby warunki pogodowe, czy temperaturę, w której rzecz
będzie przechowywana. Chodzi oto, by rzecz w trakcie trwania umowy nie uległa
pogorszeniu. Przy umowach zawieranych w obrocie gospodarczym warto ustalić w
sposób precyzyjny warunki jakie są konieczne, aby rzecz przechowywana nie
uległa zepsuciu.

Co może być przedmiotem umowy?

Przedmiotem umowy jest rzecz ruchoma, zazwyczaj pozostaje ona oznaczona co do
tożsamości, jednakże w przypadku rzeczy oznaczonej co do gatunku konieczne
jest jej konkretne zindywidualizowanie, tak by nie było wątpliwości czego
dokładnie dotyczy przechowanie. Umowa przechowania może być umową odpłatną,
bądź też nieodpłatną. Co do zasady jest to umowa odpłatna, z którą wiąże się
zapłata należnego wynagrodzenia przyjętego w danych stosunkach. Strony mogą
ukształtować swój stosunek prawny w ten sposób, że wyłączą wynagrodzenie
przechowawcy za wykonanie umowy. Choć przepisy nie rozstrzygają tej kwestii,
należy wskazać, iż wynagrodzenie powinno zostać zapłacone w momencie odbioru
rzeczy.

W jakiej formie zawierać umowę?

Przepisy kodeksu cywilnego nie przewidują dla jej skuteczności specjalnej
formy, wobec czego może być zawarta w dowolny sposób. Stosunek prawny
przechowania zostanie zawiązany, gdy dojdzie do przekazania rzeczy, mamy więc
do czynienia z umową prawną realną. Depozytariusz zazwyczaj daje składającemu
dowód złożenia u niego rzeczy, nie jest to jednak wymóg obligatoryjny
prawidłowego zawarcia umowy.

Uboczny charakter umowy o przechowanie

Umowa przechowania bardzo często ma charakter uboczny, oznacza to, że dochodzi
do jej zawarcia przy okazji świadczenia innych usług. Gdy wchodzimy do
restauracji, kancelarii adwokackiej, czy fryzjera, a druga strona weźmie od
nas, chociażby część naszej garderoby, będziemy mogli mówić o umowie
przechowania zawartej w sposób dorozumiany. Stosunek prawny przechowania
będzie mieć zatem charakter uboczny wobec umowy głównej będącej w tym
przypadku umową o świadczenie usług.

Zmiana miejsca przechowania

Przechowawca w trakcie trwania umowy ma prawo, a nawet obowiązek zmienić
określone w umowie miejsce przechowania i sposób przechowania, jeżeli jest to
konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem. Można zatem
powiedzieć, że na przechowawcy spoczywa obowiązek dokonania analizy
okoliczności faktycznych oraz podjęcia decyzji w zakresie zmiany sposobu
przechowywania rzeczy, z uwagi na konieczność jej ochrony. Należy pamiętać, że
jeśli przechowawca dokona zmiany miejsca, bądź sposobu przechowania, w
sytuacji gdy nie będzie to miało związku z zapewnieniem rzeczy bezpieczeństwa,
wówczas będzie ponosił on odpowiedzialność za nienależne wykonanie
zobowiązania, o którym mowa w art. 471 k.c. Wobec powyższego, w każdej
sytuacji, jeżeli jest to możliwe przechowawca, aby chronić swoje interesy,
powinien otrzymać uprzednią zgodę składającego rzecz na zmianę warunków
umownych.

Możliwość użycia rzeczy oddanej na przechowanie

Przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to
niezbędne do zachowania jej w stanie niepogorszonym. Strony umowy przechowania
mogą zawrzeć w treści umowy postanowienie, na mocy którego składający rzecz
uprzednio wyrazi zgodę na jej używanie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby
kontrahenci ustalili dokładny katalog przypadków kiedy użycie rzeczy przez
przechowawcę będzie możliwe, albo zastrzec w treści umowy konkretne warunki,
bądź terminy przewidujące skorzystanie z ruchomości. W tym zakresie obowiązuje
zasada swobody umów.

Wybór zastępcy

Przechowawca nie może oddać rzeczy na przechowanie rzeczy innej osobie, chyba
że zmuszają go do tego okoliczności sprawy. W takim przypadku powinien
niezwłocznie zawiadomić składającego, wskazując gdzie i u kogo rzecz się
znajduje. W przypadku zawiadomienia odpowiedzialny jest jedynie za brak
należytej staranności przy wyborze zastępcy. Zasadą jest zatem osobiste
wykonywanie umowy przez przechowawcę. Wybór składającego co do osoby, która
będzie przechowywać rzecz bardzo często wiąże się z pewnym zaufaniem jaką
darzymy tą osobę. Tylko szczególne okoliczności mogą umożliwić przechowawcy
przekazanie rzeczy innej osobie. Brak winy w wyborze przechowawcy wyłączy jego
odpowiedzialność wobec składającego. Można rzec, że przekazanie przedmiotu
umowy profesjonaliście, który trudni się przechowaniem rzeczy tego rodzaju
zwolni co do zasady przechowawcę. Konieczne jest jednak przekazanie informacji
co do zmiany osoby, u której pozostaje rzecz składającemu. Jeżeli przechowawca
nie poinformuje o tym fakcie składającego, to będzie ponosił odpowiedzialność
jako dłużnik. Forma zawiadomienia jest dowolna, ważne by oświadczenie dotarło
do adresata. Zastępca odpowiada zarówno wobec przechowawcy jak i składającego.
Co do zasady odpowiedzialność przechowawcy i zastępcy wobec składającego rzecz
jest solidarna.

Odpowiedzialność przechowawcy

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują odpowiedzialność przechowawcy za
przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy w sytuacji gdy bez zgody
składającego i bez koniecznej potrzeby: rzecz używa, zmienia jej miejsce
przechowania, zmienia sposób jej przechowywania, oddaje rzecz na przechowanie
innej osobie, chyba że utrata lub uszkodzenie rzeczy i tak by wystąpiło.
Innymi słowy, przechowawca będzie ponosił odpowiedzialność za przypadkową
utratę lub uszkodzenie w sytuacji gdy naruszył zobowiązania wynikające z
treści umowy, niezależnie od swej winy. Jeżeli zaistniałe okoliczności w
postaci utraty i tak by się wydarzyły gdyby obowiązki umowne były należycie
wykonywane, wówczas przechowawca zostanie zwolniony z odpowiedzialności.

Regulacja wydatków

Składający ma obowiązek zwrotu wszelkich wydatków jakie poniósł przechowawca w
celu należytego wykonania umowy wraz z należnymi odsetkami ustawowymi. Zwrot
obejmuje wydatki niezbędne do prawidłowego przechowania rzeczy w stanie
niepogorszonym. Przechowawca wraz z rozliczeniem wydatków powinien zwolnić
przechowawcę z zobowiązań przez niego zaciągniętych dotyczących przechowywanej
rzeczy. Jeżeli przechowawca nie zostanie zwolniony z długu, to przysługuje mu
prawo zatrzymania rzeczy uregulowane w art. 461 § 1 k.c.

Na jaki czas zawierać umowę?

Warto wskazać, że umowę przechowania można zawrzeć zarówno na czas oznaczony,
jak i na czas nieoznaczony. Niezależnie od tego jak długo umowa ma
obowiązywać, składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy. Gdy umowa
została zawarta na czas oznaczony, to przechowawca może żądać odebrania
rzeczy, jeśli pojawiły się nieprzewidziane w umowie okoliczności zagrażające
uszkodzeniu rzecz, bądź zachodzi groźba uszczerbku własnego. W przypadku gdy
mamy do czynienia z umową zawartą na czas nieoznaczony, bądź nieodpłatną
przechowawca może żądać odebrania rzeczy przez składającego w każdym czasie
odpowiednim dla deponenta. Zwrot powinien zostać dokonany w miejscu, gdzie
rzecz miała być przechowywana. Oddanie rzeczy składającemu, a także jej
złożenie do depozytu sądowego w sytuacji gdy składający odmówi jej odbioru
zakończy nam stosunek prawny przechowania.

Solidarność zobowiązania

Zarówno w sytuacji gdy po stronie deponenta, bądź depozytariusza występuje
kilka podmiotów, które wspólnie przyjęły lub oddały na przechowanie rzecz ich
odpowiedzialność wobec drugiej strony stosunku umownego jest solidarna.
Odpowiedzialność ta dotyczy wszelkich zobowiązań, które mogą powstać w ramach
stosunku prawnego przechowania. Przepis regulujący odpowiedzialność solidarną
tj. art. 843 k.c. ma charakter przepisu bezwzględnie obowiązującego, wobec
czego nie można w tym zakresie dokonywać zmian w treści umowy.