Upadłość konsumencka – gdy ogłosi ją jeden z małżonków – wpłynie na ustrój majątkowy małżeński i sytuację drugiego małżonka.

Dzień, z którym ogłaszana jest upadłość konsumencka jednego z małżonków to dzień, w którym z mocy samego prawa powstanie rozdzielność majątkowa (art. 53 § 1 KRIO). Dotyczy to zarówno wspólności majątkowej ustawowej, jak i umownej. Między małżonkami powstaje przymusowy ustój majątkowy małżeński w postaci rozdzielności. Małżonkowie nie mogą umownie ustanowić wspólności majątkowej.

Co upadłość konsumencka i rozdzielność majątkowa oznaczają w praktyce?

Mogłoby się wydawać, że majątek wspólny małżonków dzieli się w równych częściach po połowie, małżonek nieupadły zatrzymuje swoją część, a upadłość dotyczy tylko części majątku wspólnego przypadającego upadłemu.

Nic bardziej mylnego. Z dniem ogłoszenia upadłości dotychczasowy cały majątek objęty wspólnością majątkową małżeńską wejdzie w skład masy upadłości. Jego podział jest niedopuszczalny. W praktyce oznacza to, że wierzyciele upadłego mogą się zaspokoić z majątku wspólnego małżonków np. samochodu.

Czy jeśli zostanie ogłoszona upadłość konsumencka to małżonek upadłego może zarządzać swoją częścią majątku wspólnego?

Nie. Cały majątek wspólny wejdzie w skład masy upadłości, a zarząd nad nim sprawuje syndyk. Małżonek upadłego zachowa jedynie prawo zarządu majątkiem osobistym, który nie wchodził do wspólności majątkowej małżeńskiej. Zachowa też prawo do zgłoszenia do sędziego wyznaczonego, wierzytelność z tytułu udziału w majątku wspólnym. Jednak nie daje to małżonkowi upadłego pierwszeństwa zaspokojenia przed innymi wierzycielami.

Czy przymusowa rozdzielność majątkowa będzie trwała po zakończeniu postępowania upadłościowego?

Nie. Ustrój przymusowej rozdzielności obowiązuje jedynie na czas trwania postępowania upadłościowego. W razie umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego między małżonkami automatycznie powstanie ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Niezależnie od tego czy taki ustrój wiązał małżonków przed dniem ogłoszenia upadłości. (art. 53 § KRIO). Trzeba również pamiętać, że zakończona separacja między małżonkami po dacie ogłoszenia upadłości nie doprowadzi do powstania wspólności małżeńskiej i nie wpływa na skład masy upadłości.

Czy ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej przed dniem ogłoszenia upadłości uchroni majątek małżonka dłużnika?

Wszystko zależy od daty i sposobu, w jakim powstanie rozdzielność. Jeśli małżonkowie zawrą umowę o ustanowieniu rozdzielności majątkowej co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, umowa taka jest skuteczna, a upadłość będzie dotyczyła tylko majątku upadłego. Z kolei gdy umowę taką zawiera się w okresie krótszym niż dwa lata – umowa jest bezskuteczna – cały majątek wspólny wejdzie w skład masy upadłości.

Natomiast orzeczenie sądu ustanawiające rozdzielność majątkową wydane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości będzie bezskuteczne w stosunku do całości masy upadłości. Wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, gdy pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej złożyliśmy co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Analogicznie wygląda sytuacja, gdy rozdzielność majątkowa powstaje w wyniku rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków w ciągu roku przed dniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Do masy upadłości wejdzie wtedy cały majątek wspólny, ponieważ rozdzielność będzie traktowana jako bezskuteczna.

Reasumując, ogłoszenie upadłości konsumenckiej wywiera skutki nie tylko względem upadłego, ale również co do majątku jego małżonka.

Autor: Radca prawny Piotr Frydrych.

Zapraszamy do zapoznania się z naszym ostatnim wpisem https://szantar.pl/bez_kategorii/pomoc-dla-obywateli-ukrainy-правовую-помощь-гражданам-украи/