Umowa pożyczki a umowa kredytu konsumenckiego – porównanie
Czym jest umowa pożyczki?
Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zajrzeć do kodeksu cywilnego, a mówiąc
dokładniej do treści art. 720 § 1 i 2 k.c. Przez umowę pożyczki dający
pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość
pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a
biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę
samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Gdy nie dojdzie do
zastrzeżenia obowiązku zwrotu środków, wówczas nie będziemy mieć do czynienia z
umową pożyczki.
Charakterystyka umowy pożyczki
Umowa pożyczki jest umową konsensualną i dwustronnie
zobowiązującą. Jej istota sprowadza się do korzystania z określonego
przedmiotu przez określony czas. Strony umowy mogą w dowolny sposób
określić termin jej trwania. Przedmiotem tej umowy mogą być wszelkie
rzeczy ruchome oznaczone co do gatunku oraz pieniądze. Stronami tej umowy mogą
być przedsiębiorcy, bądź konsumenci. Dla jej ważności nie jest konieczna
szczególna forma. Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1000,00 zł powinna
być dla celów dowodowych zawarta w formie dokumentowej.
Czy umowa pożyczki jest zawsze umową odpłatną?
Z odpłatnością umowy pożyczki będziemy mieć do czynienia w sytuacji gdy dający
pożyczkę zastrzegł w umowie wynagrodzenie za korzystanie z kapitału będące
odsetkami, bądź gdy dający pożyczkę przewidział partycypację w zyskach drugiej
strony. Umowa pożyczki nie musi mieć charakteru odpłatnego. Gdy ma charakter
nieodpłatny zbliża się swych charakterem do użyczenia.
Prawa i obowiązki stron umowy pożyczki
Dający pożyczkę ma obowiązek dokonać wszystkich czynności koniecznych do
przeniesienia na własność biorącego przedmiotu pożyczki. Kodeks nie
określa czasu, w którym ma dojść do wydania przedmiotu umowy. Należy przyjąć, że
wydanie przedmiotu powinno mieć miejsce niezwłocznie po wezwaniu dającego
pożyczkę. Pożyczkodawca może odstąpić od umowy i odmówić wydania rzeczy, jeżeli
zwrot wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Pożyczkodawca
nie może odstąpić, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o złym stanie
majątkowym drugiej strony, lub z łatwością mógł się o tym dowiedzieć.
Głównym obowiązkiem pożyczkobiorcy jest natomiast zwrot
określonej ilości pieniędzy bądź rzeczy oznaczonych co do gatunku.
Jeżeli przedmiotem pożyczki są pieniądze, zwrócić należy sumę
nominalną.
Terminy przedawnienia i zwrotu
Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki
przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy
przedmiot miał być wydany. Warto wskazać, że w razie upadłości jednej ze
stron umowy pożyczki, umowa pożyczki wygasa, gdy przedmiot pożyczki nie został
jeszcze wydany. Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony,
dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po
wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Termin przedawnienia o zwrot,
zgodnie z zasadami ogólnymi wynosi 6 lat, chyba że roszczenie jest związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej, to wówczas przedawnienie wynosi 3 lata.
Czym jest kredyt konsumencki?
Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie
konsumenckim przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w
wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej
kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie
swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia
konsumentowi. Zgodnie z art. 3 ust. 2 u.k.k. kredytem konsumenckim
będzie też umowa o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na
remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż 255 550 zł.
Jakie czynności prawne należy uznać za kredyt konsumencki?
Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:
- umowę pożyczki,
- umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego,
- umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,
jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów
związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia, - umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby
trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego
świadczenia, - umowę o kredyt odnawialny.
W jakim celu wprowadzono ustawę o kredycie konsumenckim?
Ustawodawca szczegółowo uregulował materię kredytu konsumenckiego, po to
by zabezpieczyć interesy słabszej strony stosunku umownego. Konsument w relacji
z bankiem, bądź firmą pożyczkową zyskał dodatkowe uprawnienia, których
nie dawała mu instytucja pożyczki. Konsument zyskał m.in. prawo do:
odstąpienia od umowy kredytu w ciągu 14 dni od jego zawarcia bez
podawania przyczyn takiego zachowania, informacji o kosztach kredytu,
wcześniejszej spłaty kredytu, a nawet domagania się
proporcjonalnego zwrotu naliczonych opłat stanowiących całkowity koszt
kredytu w przypadku gdy doszło do wcześniejszej spłaty.
Do jakich umów nie zastosujemy przepisów ustawy o kredycie konsumenckim?
Przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie zastosujemy
do:
- umów dotyczących odroczenia terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego,
którego przedmiotem jest stałe lub sukcesywne świadczenie usług lub dostaw
towarów tego samego rodzaju, - umów w których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz
innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego; - umowy leasingu, jeżeli umowa nie przewiduje obowiązku nabycia przedmiotu
umowy przez konsumenta; - umowy o świadczenie usług maklerskich,
- umowy o kredyt będących wynikiem ugody sądowej oraz ugody będącej wynikiem
postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, - o kredyt udzielany wyłącznie pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy w
ramach działalności dodatkowej, w której pracownik nie jest zobowiązany do
zapłaty oprocentowania lub jest zobowiązany do zapłaty rzeczywistej rocznej
stopy oprocentowania niższej od powszechnie stosowanych na rynku, - odwróconego kredytu hipotecznego.
Czy przepisy o kredycie konsumenckim stosujemy do umów pożyczek?
Jeżeli stronami umowy pożyczki jest przedsiębiorca, którego działalność
polega na udzielaniu kredytów, a drugą stroną jest konsument, wówczas
możemy stosować przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.
Wobec czego nie do wszystkich umów pożyczek będziemy stosowali ustawę o kredycie
konsumenckim.
Co odróżnia umowę kredytu konsumenckiego od umowy pożyczki?
Pożyczka może być udzielona przez dowolny podmiot. Nic nie stoi
na przeszkodzie by pożyczkodawcą była osoba bliska. Z kolei, umowę kredytu
konsumenckiego może udzielić wyłącznie profesjonalna instytucja
finansowa. Przedmiotem pożyczki nie muszą być
pieniądze. Pożyczka również nie musi być odpłata. Pożyczkobiorca nie ma
żadnych narzędzi by zweryfikować na co spożytkowaliśmy pożyczone środki.
Ponadto, kredyt konsumencki jest uregulowany w odrębnej ustawie, przez co
wydaje się być znacznie bardziej sformalizowany. Ustawodawca
nakłada różnego rodzaju obowiązki na kredytodawców m.in.
kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki
jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej
konsumenta, czy też udzielenia konsumentowi wyjaśnień co do postanowień
umownych. W chwili zawarcia umowy kredytu oznaczony jest termin spłaty.
W umowie pożyczki termin zwrotu nie musi być określony, choć w
praktyce i tak jest on często wskazywany. W przypadku gdy nie wskazano daty, w
której ma nastąpić zwrot, dłużnik jest zobowiązany zwrócić pożyczkę w ciągu 6
tygodni po wypowiedzeniu przez pożyczkodawcę.
Co łączy umowę pożyczki i kredyt konsumencki?
Po zaciągnięciu zobowiązania po stronie pożyczkobiorcy oraz kredytobiorcy
powstaje dług, który należy spłacić. Wobec czego po stronie
otrzymującej kapitał pożyczki powstaje obowiązek jego
zwrotu. Najczęściej kredyt jak i pożyczka spłacane są w ratach przez
określony czas. Obydwie umowy mogą być odpłatne. W przypadku
tych dwóch umów mamy do czynienia z taką samą maksymalną wysokością
oprocentowania. W przypadku gdy nie dojdzie do zwrotu środków w
przewidzianym w umowie terminie, wówczas pożyczkodawca jak i kredytodawca mają
te same narządzenia, które służą wyegzekwowaniu należności. Kredytodawca i
pożyczkodawca może naliczać odsetki, wzywać do zapłaty, wypowiedzieć
umowę, wnosić przeciwko drugiej stronie pozew, a gdy nie dojdzie do zwrotu
środków mimo prawomocnego orzeczenia prowadzić egzekucję.
Podsumowanie porównania
Chociaż w znaczeniu potocznym umowa pożyczki jak i kredytu występują najczęściej
jako synonim, to między obiema umowami są zasadnicze różnice. Z punktu widzenia
osoby fizycznej, która zamierza pożyczyć pieniądze i godzi się na to by umowa
miała charakter odpłaty lepiej jest zawrzeć umowę kredytu konsumenckiego z uwagi
na daleko idącą ochronę jaką przewiduje ustawodawca. Warto pamiętać, by przed
podpisaniem takiej umowy zwrócić szczególną uwagę na wysokość kosztów
pozaodsetkowych, które zapewne przyjdzie nam zapłacić za skorzystanie z
pożyczonych środków.