Blog

Jak złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Od 1 grudnia 2021r. ruszył Krajowy Rejestr Zadłużonych, a wraz z nim doszło do elektronizacji wniosków o ogłoszenie upadłości. W artykule postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy elektronizacja postępowania upadłościowego obejmuje również wnioski upadłościowe konsumentów.
W ostatnim czasie ustawodawca zdecydował się na dość istotną nowelizację prawa upadłościowego, która skutkuje elektronizacją tego postępowania. Zgodnie z aktualnym od 1 grudnia 2021r. brzmieniem art. 216a ww. ustawy w postępowaniu upadłościowym pisma procesowe oraz dokumenty (z wyłączeniem pism i dokumentów, o których mowa w art. 216ab) wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w tym systemie formularzy. Pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma albo dokumentu do sądu. Czy to oznacza, że to koniec ery wniosków upadłościowych na formularzu, składanych w tradycyjnej formie pocztą bądź w biurze podawczym sądu? Odpowiedź nie jest wcale tak oczywista i jednoznaczna.

Czy elektronizacja postępowania upadłościowego obejmuje również wnioski upadłościowe konsumentów?

Założeniem ustawodawcy była całkowita elektronizacja postępowania upadłościowego. Art. 216a prawa upadłościowego w sposób zdaje się wyczerpujący określa, iż w postępowaniu upadłościowym pisma procesowe oraz dokumenty składa się wyłącznie w formie elektronicznej. Wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej nie jest również objęty wyłączeniem z art. 216ab ustawy Prawo upadłościowe. Powyższe prowadzi do wniosku, że od 1 grudnia 2021r. wszelkie wnioski upadłościowe, a w tym także wnioski o upadłość konsumencką można składać wyłącznie za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych (Krajowego Rejestru Zadłużonych). Wniosek taki zdaje się być jednak, wobec brzmienia art. 491(2) ust. 3. ustawy , zbyt daleko idący. Otóż, zgodnie z art. 491(2) ust. 3. ustawy Prawo Upadłościowe wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik, z uwzględnieniem przepisów art. 8 i art. 9. Do wniosku o ogłoszenie upadłości i innych pism procesowych oraz dokumentów składanych przez dłużnika stosuje się odpowiednio przepis art. 216aa. W przypadku, o którym mowa w art. 216aa ust. 1, wniosek o ogłoszenie upadłości składa się na formularzu. Z kolei art. 216aa umożliwia pominięcie systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe! W konsekwencji powyższego uznać należy, że w stosunku do wniosków o ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej zasada elektronizacji i konieczności złożenia wniosku przez Krajowy Rejestr Zadłużonych nie obowiązuje. Zasada ta dotyczy moim zdaniem również konsumenta, który jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Czas pokaże czy Sądy wymagają od konsumentów bycia online

Tak jak zostało to wskazane we wcześniejszej części rozważań konsument może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości na formularzu, z pominięciem PRS (Portalu Rejestrów Sądowych). Głosy praktyków są jednak różne i niektóre Sądy w Polsce nie zamierzają rozpoznawać wniosków niezłożonych za pośrednictwem systemu Portalu Rejestrów Sądowych. To czy takie stanowisko, wobec jasnego zdaje się brzmienia art. 491(2) ust. 3. ustawy jest słuszne, zweryfikuje niestety dopiero orzecznictwo.

Czy od profesjonalnego pełnomocnika należy wymagać złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości online?

W stosunku do wniosków o ogłoszenie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej zasada elektronizacji i konieczności złożenia wniosku przez Krajowy Rejestr Zadłużonych nie obowiązuje. Zasada ta dotyczy moim zdaniem również konsumenta, który jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Żaden przepis ustawy Prawo Upadłościowe nie obliguje profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego dłużnika- konsumenta do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości za pośrednictwem PRS (Portalu Rejestrów Sądowych). Spotkać się jednak można również ze stanowiskiem, że o ile w przypadku dłużnika- konsumenta nie ma wymogu złożenia wniosku w formie elektronicznej, o tyle profesjonalny pełnomocnik wniosek taki musi już złożyć za pośrednictwem PRS (Portalu Rejestrów Sądowych, a dokładniej Krajowego Rejestru Zadłużonych). Czy taki wniosek nie jest jednak zbyt daleko idący?

Należy zapobiegać wykluczeniu cyfrowemu

W dobie pandemii COVID-19 elektronizacja postępowań nabrała znacznego przyspieszenia, jednakże nie można w tym wszystkim zapominać o podstawowych gwarancjach procesowych, w tym prawie do sądu. Należy wskazać, że mimo iż mamy 2022r. nie każdy jest online i nie każdy poradzi sobie z procedurą składania wniosku o ogłoszenie upadłości za pośrednictwem PRS (Portalu Rejestrów Sądowych). Jeżeli wykładnia obowiązujących przepisów będzie jednoznacznie wykluczać możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej na formularzu, w tradycyjnej dotychczas formie, to osoby chcące skorzystać z instytucji upadłości konsumenckiej, a nieradzące sobie z „wirtualną rzeczywistością”, będą musiały szukać wsparcia profesjonalisty, który pomoże przejść procedurę ogłoszenia upadłości online.

Profesjonalny pełnomocnik remedium na trudności związane z Portalem Rejestrów Sądowych

Portal Rejestrów Sądowych jest instytucją stosunkowo nową ( działającą od 1 lipca 2021r.). Krajowy Rejestr Zadłużonych uruchomiony został zaś wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy Prawo Upadłościowe dotyczącej składania wniosków o ogłoszenie upadłości, tj. w dniu 1 grudnia 2021r. Profesjonalni pełnomocnicy stoją zatem przed zadaniem wdrożenia się do pracy online. Jest to nieuchronne, by nadal mogli świadczyć pomoc prawną.

Reasumując, elektronizacja postępowania upadłościowego zdaje się być całościowa, jednakże konsumenci, póki co, nadal mogą składać wnioski o ogłoszenie upadłości poza systemem Portalu Rejestrów Sądowych.

Adwokat Anna Uznańska, Kancelaria Adwokacka Szantar i Wspólnicy